Een verkenning naar een eerlijk beroep op het net

Verkenning toetsingskader lange termijn waardering flexibiliteit en contracten

Aanleiding tot deze verkenning
In de visiebeschrijving van het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) en in de scenario beschrijvingen van de toekomstige inzet van de landelijke en regionale energie-infrastructuur (II3050) wordt de noodzaak van een effectievere benutting van beschikbare netcapaciteit, naast grootschalige uitbreiding en verzwaring, uitvoerig beschreven. In essentie betekent dit dat flexibiliteit in vele vormen, niet langer alleen ‘centraal’ gestuurd nodig is, maar dat er ook ‘decentraal’ oplossingen nodig zijn. Het NPE schetst de noodzaak van een visie en bijbehorend beleid hierbij op korte en lange termijn.
Zowel voor ‘centraal’ als voor ‘decentraal’ is er behoefte aan een nieuw kader dat voor iedereen in het energiesysteem verduidelijkt in welke mate en onder welke voorwaarden een beroep op het openbare elektriciteitsnet kan worden gedaan en op welke wijze en
onder welke voorwaarden de aangeslotenen op het net gaan bijdragen aan de betaalbaarheid, toegankelijkheid en beschikbaarheid van het net.

Op dit moment is het tekort aan netcapaciteit een urgent probleem, waar vele partijen, met name onder coördinatie van de Minister in het Landelijk Actie Programma netcapaciteit (LAN) werken aan korte termijn oplossingen. Het accent ligt daarbij op ‘flex-oplossingen’ tot aan de verzwaring van een station.

Om in 2050 de gewenste verduurzamingsdoelen te behalen met de beoogde stijging in elektrificatievraag (250% tot 400%) moet naast de geplande infrastructuur uitbreiding ook 30-40% van de vraag flexibel ingericht worden. Dit houdt in dat flexibiliteitsdiensten structureel, dus ook na verzwaringen, uitgebreid dienen te worden. Er is een structureel belang om meer opslag, locatie(prikkels) en systeemintegratie aan het energiesysteem toe te voegen, zodat lokaal en regionaal vraag en aanbod van energie beter op elkaar sluiten.

#hoedan?
Wat is een redelijk beroep op het net en wat moet je zelf doen? Dat is in essentie de verdeelvraag voor de lange termijn, vanuit het besef dat er ook na de verzwaringen een risico is dat ongelimiteerde netbehoefte maatschappelijk ongewenst is. Wat is een werkbare vorm om dit concreet te maken en hoe kunnen contracten vanuit het nieuwe kader eruit zien? Kunnen we ons tijdsgebonden contracten die hiermee rekening houden al voorstellen en vormgeven en waar dient het aan bij te dragen? En hoe past dat in het toekomstbeeld van decentrale ontwikkelingen vanuit het NPE? Deze vragen willen we met betrokkenen van bedrijven, decentrale overheden, netbeheerders en beleidsmakers gaan verkennen en verwerken tot een eerste toetsingskader.

In welke gedeelde context en toekomstperspectief wordt er gezocht naar oplossingen? Welke uitdagingen en kansen worden gezien door de verschillende partijen. Voor welke komen we staan in de toekomst? Wat is dan belangrijk voor de verschillende partijen om toekomst robuust hun bedrijfsvoering te kunnen voeren, infrastructuur te beheren of beleid vorm te geven dan wel te toetsen?

Transform heeft tot nu toe uit de eerste signalen over een mogelijk toetsingskader voor de lange termijn waardering van ‘flexibiliteit’ de volgende mogelijke oplossingsruimte geschetst.

• Waardeer ‘flex’ ook na de verzwaring.
• Omarm de regio en alle partijen die bij willen dragen met flexibiliteit en het oplossen van netcongestie.
• Overbrug de verschillende perspectieven. Samen kom je verder. Leg de dilemma’s op tafel.
• Bevrijd het onbenut potentieel aan netcapaciteit in de netten en in de regio bij alle partijen.
• Creëer een kader dat duidelijkheid biedt voor een ‘eindsituatie’ en nu al toegepast kan worden in contracten.

Denk u met ons mee?
Transform doet een beroep op haar netwerk om ons op dit mooie en belangrijke vraagstuk van inzichten en oplossingsruimte te voorzien. Op 28 januari 2025 heeft Edwin Edelenbos deze verkenning gepresenteerd op de ‘Ontmoetingsplaats Energy Hubs’ van RVO in Utrecht. Daarbij zijn alle aanwezigen uitgenodigd om met ons mee te denken.

Denkt u ook met ons mee?
Laat hieronder een bericht achter of neem contact op met Edwin Edelenbos.