Energie-eilanden: in gesprek met experts

Eerder schreef ik een blog over de toekomst van het laagspanningsnetwerk. Daarin onderzoek ik het perspectief van het ontstaan van kleine energie-eilandjes of hubs op lokaal niveau, die zichzelf kunnen balanceren en storingen minimaliseren. Klik hier om naar het LinkedIn bericht te gaan.

Deze blog riep de nodige reacties op dus ook een kans op leren. We (Xander en ik) gingen daarom in gesprek met de commentatoren om hun standpunten beter te begrijpen. We delen onze lessen graag weer met jullie! 

Met dank aan @joost Greunsven, @Paul Giesbertz, @Mats Wijnen, @Roel Kaljee , @Wouter Verduijn.

Verschillende manieren van kijken 
In de gesprekken zijn we eerst gaan verdiepen en luisteren naar waar de verschillen liggen. We vonden vier verschillen. 

1) Piekvermogen wel of niet faciliteren 
Het ontwikkelen van energie-eilandjes of in vakjargon ‘vermazen’ van netvlakken gaat in tegen de huidige aanpak van het opknippen van netvlakken. Maar wat is exact het verschil? De hypothese op het ontwikkelen van energie-eilanden is dat het daarmee makkelijker wordt om vraag en aanbod lokaal / regionaal uit te wisselen en daarmee transport naar hogere netvlakken te reduceren. Bij het ‘opknippen’ van netvlakken is de hypothese dat er juist meer transport naar hogere netvlakken gefaciliteerd moet worden en er dus meer ‘opritten’ naar de snelweg moeten komen. 

Het vermazen van netten houdt in dat je stukjes netvlak verbindt en eindgebruikers van twee kanten stroom geleverd kunnen krijgen. Zoals dat nu ook gangbaar is in middenspanningsnetwerken. 
Bij het opknippen van netten maak je juist kleinere netvlakken met minder eindgebruikers per netvlak. 

2) Effectiviteit van marktwerking 
De huidige markt is gericht op een gelijkwaardige toegang tot energie. De markt werkt steeds beter bij meer aanbieders, meer afnemers en minder tot geen restricties tot de markt. Dit is de klassieke ‘Economy of Scales’ gedachte. 

Lokale energiesystemen bieden restricties op toegang tot landelijke markten en halen productie en vraag deels van de landelijke markten. Dat maakt dat het in de basis indruist tegen hoe de huidige markt is ingericht. 

3) Kwetsbaarheid en veiligheid van netwerken 
Het verder opknippen van netvlakken maakt het makkelijker om spanningsproblemen te detecteren en te lokaliseren. Het is een veilig netontwerp waar in het geval van problemen, gericht onderdelen van het netwerk zonder spanning gezet kunnen worden. 

Vermaasde netwerken zijn juist in hun ontwerp zeer robuust en er ontwikkelen minder snel problemen. Maar áls er problemen ontstaan, moeten grotere groepen gebruikers zonder spanning gezet worden. 

4) Visie op de oplossingsrichting 
Er zijn meerdere richtingen om de huidige congestieproblemen op te lossen. 

Je kunt congestie tegengaan door nieuwe markten te ontwikkeling voor congestie en flexdiensten.. Maar ook door sneller meer infrastructuur aan te leggen. Op basis van de huidige kennis is dat de meest ‘betrouwbare’ optie, met tegelijk hoge maatschappelijke kosten. 

Het ontwikkelen van lokale energiesystemen gaat congestie tegen door vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen en kan lokaal meer grip geven op beschikbaarheid van energie en op kosten. De vraag bij deze oplossing is of dit niet te vrijblijvend wordt ingericht en harde sturingsmiddelen ontbreken. 

Verschillende overtuigingen
We hoorden in de gesprekken de volgende – tegenstelde - overtuigingen:
- We moeten meer, of we moeten juist minder transport van piekvermogen faciliteren op lagere netvlakken. 
- De huidige markt werkt goed en restricties leiden tot minder optimale prijsvorming en hogere marktprijzen. Of meer marktwerking maakt het energiesysteem juist duurder.
- Netcongestie is tijdelijk. Netcongestie is juist blijvend.

Randvoorwaarden
Lokale energiesystemen zijn onderdeel van het energiesysteem en natuurlijk niet immuun voor de (technische) realiteit van energie. Ook willen we dat ze voldoen aan de huidige maatschappelijke waarden (een betrouwbaar, betaalbaar en veilig).De gesprekken maakten ons bewust van een aantal randvoorwaarden voor een succesvolle ontwikkeling van lokale energiesystemen:

->Er zijn garanties nodig dat fysieke veiligheidsmarges niet overschreden kunnen of mogen worden. Dat houdt in dat balanshandhaving op lagere netvlakken niet alleen vrijblijvend mag zijn. Het liefst wil je fysieke schakelmogelijkheden bij gebruikers en lagere netcomponenten.

->Eindgebruikers moeten (individueel dan wel geclusterd in collectieven) bijdragen aan het in stand houden van de balans boekhouding.

->Het veiligheidsontwerp van lokale systemen is anders dan huidige ontmaasde netwerken. Borg het veilig werken bij storingen. 

Tot slot: overtuigingen hebben we allemaal en zijn vaak functioneel in ons werk. Het open gesprek erover brengt ons verder in deze transitie. Daarvan zijn we overtuigd ;-)