Eindnotitie Verkenning: Met nieuw perspectief naar 2030
Om met de deur in huis te vallen:
'Een ongelimiteerde vraag naar netcapaciteit past niet langer bij de energietransitie. Omdat er niet tegenop te bouwen valt en het op ruimtelijke grenzen stuit. Omdat het de betaalbaarheid voor toegang tot het net onder druk zet, de sociale cohesie van verdeling van kosten en gebruik van netcapaciteit uitholt en het bovendien niet leidt tot noodzakelijke investeringen in flexibiliteit voor het net. Het wordt tijd om te kijken naar energievraagstukken vanuit een ander perspectief, een alternatieve wijze. Meer van onderop. Meer vanuit de gebruikers van het systeem. Meer vanuit lokale en regionale perspectieven. Dat leidt tot andere inzichten, tot andere oplossingsruimte, tot andere bouwblokken. Tijd dus voor het toevoegen van een aantal bouwblokken vanuit decentraal perspectief.'
Dit is een van de inzichten uit de eindnotitie van de verkenning naar nut en noodzaak van een lange termijn waarderingskader voor de inzet van decentrale oplossingen. Eind januari hebben wij de start van deze verkenning op deze site aangekondigd. Deze verkenning is door onafhankelijk energiesysteemexpert Edwin Edelenbos vanuit Transform uitgevoerd in opdracht van RVO. Hierbij is een uitvoerig beroep gedaan op het netwerk van Transform, dat actief is op het gebied van decentrale, digitale vernieuwingen voor de energietransitie. Vandaag publiceren wij deze eindnotitie.
Tijdens de periode van deze verkenning heeft Transform samen met het Ministerie van KGG een driedaagse bijeenkomst georganiseerd over de mogelijkheden van decentralisering van ons energiesysteem. De uitkomsten van deze driedaagse zijn verwerkt in de Kamerbrief ‘decentrale ontwikkeling van het energiesysteem’ van 18 juni 2025. Deze Kamerbrief is in essentie weer een eerste invulling van het benoemen van de mogelijkheden van decentralisering in het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) uit 2023.
Het denken over de mogelijkheden van decentrale oplossingen is volop in beweging. In de dagen na de afronding van de verkenning is er in de politiek en in de media alweer volop aandacht voor netcongestie. De Minister van KGG en de voorzitter van Netbeheer Nederland geven op 6 oktober in een interview in De Telegraaf aan: ‘We moeten fundamenteel naar onze werkwijze kijken nu de opgave complexer blijkt dan we dachten.’’ En ook: ‘We kijken welke vanzelfsprekendheden op de helling moeten.’’ Deze eindnotitie sluit daar bijzonder goed op aan. Het toevoegen van bouwblokken vanuit decentraal perspectief aan de huidige spelregels kan een nieuw perspectief richting 2030 opleveren. #hoedan #watdan #leeshetverhaal
Transform vindt het belangrijk om met elkaar beter te begrijpen en vanuit verschillende perspectieven in een iteratief proces duidelijker te krijgen wat die decentralisering nou precies behelst, waarom het volstrekt logisch is dat decentrale oplossingen zich de komende decennia volop gaan ontwikkelen en hoe we veel sneller grote maatschappelijke waarde kunnen creëren door met elkaar het onderbouwde, duidelijke en begrijpelijke ‘perspectief van decentraal’ te omarmen. Deze notitie is het eindverhaal van de verkenning naar de lange termijn waardering van decentrale oplossingen. We nodigen ons netwerk uit om dit verhaal met zijn of haar perspectief te verbinden en erop te reflecteren, zodat het doorontwikkeld kan worden.
